Sağlık bilgilerinin bir psikoterapist veya hekimle görüşmeyi sadece destekleyebileceğini ama asla ikame edemeyeceğini lütfen unutmayın!

Sosyal fobi nedir?

Sosyal fobisi olan kişiler, diğer insanlar tarafından tuhaf, utanç verici veya gülünç olarak değerlendirilmekten kaygı duyarlar. Kendi davranışlarından (örneğin yürüyüşleri, yemek yemeleri veya konuşmaları) veya korktuklarının belli olmasından (örneğin kızarmak, terlemek veya titremek) utanırlar.

Bu korku her zaman aynı şiddette değildir. Daha çok, hastanın gözlendiği veya değerlendirildiği durumlarda görülür, örneğin sınav ya da başkalarının da olduğu yerlerde konuşmak veya yemek yemek gibi. Ancak doğrudan insanlarla ilişki içindeyken de ortaya çıkabilir, örneğin yabancılarla veya karşı cinsten biriyle konuşurken ya da kendi üstü olan birinin yanındayken. Sosyal fobisi olan insanlar bu tür durumlardan mümkün olduğunca kaçınırlar veya şiddetli korkular eşliğinde bu duruma katlanırlar.

Bu esnada sık sık bedensel korku reaksiyonları (örneğin şiddetli kalp çarpıntısı, mide bulantısı, ishal veya kas gerilmesi) görülür. Bundan bir panik atak meydana gelebilir. Sosyal fobisi olan kişiler, bir partner bulmakta veya kişisel becerileri yetmesine rağmen bir mesleği başarıyla icra etmekte genellikle zorlanırlar.

Sosyal fobi ne sıklıkta görülür?

Sosyal fobi en sık görülen ruhsal hastalıklardan biridir. Her 100 kişiden yedi ila 12'si hayatında en az bir kere sosyal fobi rahatsızlığı yaşar.

Kadınlarda erkeklere göre bir buçuk kat daha sık görülür. Hastalık daha çok çocukluk döneminde veya gençlik döneminin ilk zamanlarında ortaya çıkar.

Farklı şekil ve seyirleri var mı?

Sosyal fobiler nadiren kendiliğinden kaybolurlar. Terapi tedavisi uygulanmadığı takdirde hastalık belirtileri (semptomlar) özellikle yetişkinlik döneminde kalıcı olur. Profesyonel bir tedavi uygulanırsa iyileşme ihtimali yüksektir.

Sosyal fobisi olan çoğu kişinin başka bir ruhsal hastalığı daha vardır, örneğin depresyon, bağımlılık hastalıkları ve agorafobili panik bozukluklar gibi. Çoğunlukla ilk olarak sosyal fobi ortaya çıkar. Eğer tedavi edilmezse, bunun bir depresyona dönüşme veya hastanın aşırı alkol kullanmaya başlama riski artar.

Sosyal fobi nasıl oluşur?

Bir sosyal fobinin oluşumuna çok sayıda faktör birlikte etki edebilir:

  • Genetik yatkınlık (irsiyet)
  • Kişilik özellikleri (örneğin yeni, alışılmamış durumlarda çekingenlik ve korku)
  • Ebeveynlerin fazla duygusal olmayan, buna karşılık kontrolcü ve aşırı korumacı olan yetiştirme metodu
  • Diğer insanlarla yaşanan kötü tecrübeler (örneğin başkaları tarafından alay edilmek, aşağılanmak veya dışlanmak)
  • İnsan yaşamındaki sıkıntı verici olaylar (örneğin yakın bir insanın ölümü veya bir ayrılık)
 

Sosyal fobiniz olup olmadığını nasıl anlarsınız?

Sosyal fobisi olan kişiler, bir uzman hekime veya psikoterapiste başvurarak profesyonel yardım alabilirler. Bunlarla yapılan ilk görüşmede hastanın rahatsızlıkları, genel sağlık durumu ve bedensel hastalıklarına dair sorular sorulur. Terapist, anketler yardımıyla hastalığın şiddetini değerlendirebilir. Sosyal fobiler genellikle başka ruhsal hastalıklarla beraber görüldükleri için, bu yönde de muayene yapılır.

Sosyal fobiler nasıl tedavi edilir?

Bilimsel araştırmalar, özellikle bilişsel davranış terapisinin etkili olduğunu gösteriyor. Bu psikoterapi türü, hastanın kaygılarının nedenini araştırmasına ve korkularıyla yüzleşmesine imkan sağlar. Bilişsel davranış terapisi, çoğu psikoterapist tarafından uygulanır.

Sosyal fobi bazen antidepresif ilaçlarla da (tam olarak: selektif serotonin gerialım inhibitörleriyle, kısaca SSRI) tedavi edilir. Buna karşılık araştırmalar, özellikle uzun vadeli bilişsel davranış terapisinin ilaçlardan daha etkili olduğunu gösteriyor.

Hastanın arkadaş veya yakınları neler yapabilir?

Bir sosyal fobi, mağdurun yakın çevresi üzerinde genellikle kısıtlayıcı bir etki gösterir. Dışardan bakan kişiler için, mağdurun sadece çekingen mi olduğunu yoksa sosyal fobisinin mi olduğunu ayırt etmek zordur. Sosyal fobi belirtileri görülürse, aile bireyleri ve arkadaşlarının, mağduru, profesyonel yardım alması için cesaretlendirmesi gerekir.

Hasta yakınlarının kendilerini çok fazla kısıtlamamaları da ayrıca önemlidir. Bir kişinin partner veya arkadaşında sosyal fobi sürekli bir sorun haline dönüşürse, kendi kendine yardım grupları, danışma merkezleri, hekimler ve psikoterapistlerden hem bilgi hem de tedavi yönünden yardım alabilirler.


Yararlı bilgiler ve linkler (Almanca):

v. Consbruch, K. & Stangier, U. (2010). Ratgeber Soziale Phobie, Informationen für Betroffene und Angehörige. Göttingen: Hogrefe.

Aktionsbündnis Seelische Gesundheit

Strong partners
Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.